Fundusze Europejskie
dla Śląskiego 2021-2027

8 grudnia w Muzeum Śląskim w Katowicach odbyła się konferencja inaugurująca nową perspektywę unijnego finansowania na lata 2021-2027 w województwie śląskim.

Wielkie otwarcie

Konferencja została otwarta o godz. 9:30 przez Marszałka Jakuba Chełstowskiego, który ze sceny sali audytoryjnej dziękował za udaną współpracę i negocjacje nowego programu regionalnego zarówno przedstawicielom Komisji Europejskiej, jak i samorządowcom, stronie rządowej oraz pracownikom Urzędu Marszałkowskiego.

Następnie na scenę wyszedł zastępca Dyrektora Generalnego ds. polityki regionalnej i miejskiej Komisji Europejskiej – Normunds Poppens, który wyraził zadowolenie z tego, jak polskie regiony górnicze podeszły do zmian związanych z Europejskim Zielonym Ładem wypracowując takie rozwiązania w swoich programach regionalnych, które powinny ułatwić im w najbliższej przyszłości odejście od węgla. Przekazał również na ręce Marszałka Województwa oficjalną decyzję Komisji Europejskiej o przyjęciu programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.

Słowem wstępu głos zabrali również prof. Marek Gzik, przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego, który zaznaczył, że przyszłością regionu są rozwiązania oparte na wiedzy i nowoczesnych technologiach oraz Dyrektor Departamentu Programów Regionalnych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Piotr Zygadło, który podkreślił, że FE SL 2021-2027 to rekordowy program o wartości przekraczającej 5,1 mld euro.

Marszałek Jakub Chełstowski (z prawej) i wicedyrektor Normunds Poppens w trakcie przekazania decyzji KE fot. Patryk Pyrlik / UMWS

Inaugurujemy regionalny program dla Śląska, który jest największym tego typu programem w Europie. Górny Śląsk ma już wiele dobrych przykładów transformacji. Jest nim choćby stolica regionu – Katowice. Na terenie Muzeum Śląskiego była kiedyś kopalnia. Dziś gości tu sztuka. To wszystko powstało dzięki środkom unijnym. Posiadacie jako region bardzo niską stopę bezrobocia. Raptem 5 procent. A to w mojej ocenie jest bardzo dobrym prognostykiem na przyszłość dla waszej gospodarki. Niemniej to też zasługa funduszy unijnych jakie trafiły do regionu. A nowa perspektywa jest wyższa od poprzedniej o 25 proc. To daje duże powody do optymizmu – przekonywał wicedyrektor Normunds Poppens.

Czas transformacji

Podczas pierwszej sesji panelowej podczas prelegenci omawiali wyzwania Europejskiego Zielonego Ładu, które stoją przed regionami w nowej perspektywie unijnego finansowania.

W panelu udział wzięli:

• Normunds Poppens (DG REGIO, KE), który wyjaśniał, jak cele Zielonego Ładu są wspierane przez strategie regionalne i miejskie oraz inicjatywy takie jak Platforma Coal Regions in Transition czy Technical Assistance to Regions in Transition – START;
• Jakub Chełstowski (Województwo Śląskie) – wskazywał najważniejsze kierunki rozwoju województwa w nowej perspektywie finansowej, specjalizacje regionu i oczekiwane przewagi w sferze gospodarczej i społeczne na najbliższe lata, szczególnie w kontekście transformacji społeczno-gospodarczej regionu;
• Zdeněk Karásek (Kraj Morawsko-Śląski, Czechy) – przedstawiał wizję kompleksowego zagospodarowania zasobów infrastrukturalnych i terenów pogórniczych w Kraju Morawsko-Śląskim oraz dobre praktyki i modele współpracy polsko-czeskiej;
  
• Mark Speich (Nadrenia Północna-Westfalia) – prezentował oczekiwania i plany wdrożeniowe Nadrenii Północnej Westfalii w zakresie realizacji celów Zielonego Ładu oraz dotychczasowe doświadczenia z zakresu transformacji energetycznej w Niemczech;
  
• Magdalena Chawuła-Kosturi (Bank Światowy) – przedstawiła rolę Banku Światowego w procesie transformacji oraz rekomendacje wdrożeniowe na podstawie obserwacji z innych regionów.
  

Na Śląsku wciąż mamy problem z czystym powietrzem, ale jednocześnie na tle pozostałych regionów, jesteśmy liderem zmian. Wymieniamy najwięcej instalacji na przyjazne środowisku, to w naszym regionie montuje się najwięcej pomp ciepła. Wdrażamy programy antysmogowe za co jesteśmy chwaleni przez Komisję Europejską. Bardzo ciekawe zadanie realizuje Główny Instytut Górnictwa, który inwentaryzuje tereny pogórnicze. Wszystkie te elementy dowodzą, że dziś od strony czysto operacyjnej jesteśmy gotowi na transformację. Teraz nadchodzi czas na wdrożenie procesu wykonawczego. Musi to jednak być proces monitorowany, w którym kluczową rolę odegrają uczelnie wyższe, które już dziś są kuźnią kadr przyszłych specjalistów. I to oni będą decydowali o obliczu regionu w niedalekiej już przyszłości. Czego nam potrzeba to ustawy o transformacji, o którą od jakiegoś czasu apeluję do parlamentarzystów. Ustawa o transformacji rozwiązałaby wiele problemów natury prawnej. Otóż spory majątek pogórniczy znajduje się w zasobach Skarbu Państwa. Ale nikt nie ma pomysłu jak go zagospodarować. A można by przekazać go gminom, które właśnie w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji mogłyby go wykorzystać i zrewitalizować – mówił marszałek województwa Jakub Chełstowski.

Marszałek Jakub Chełstowski w trakcie przemowy podczas konferencji fot. Patryk Pyrlik / UMWS

Odpowiedź regionów

Podczas drugiego panelu pn. "Odpowiedź regionów na wyzwania Europejskiego Zielonego Ładu w kontekście wyzwań społeczno-gospodarczych" przedstawiciele Komisji Europejskiej, regionów węglowych oraz organizacji pozarządowych starali się znaleźć odpowiedzi na pytania o to, jak polskie regiony górnicze powinny radzić sobie z wyzwaniami, które stawia przed nimi Zielony Ład.

W sesji udział wzięli:

• Paweł Olechnowicz – przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. polityki  regionalnej i miejskiej, KE; 
• Adam Gajek – przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, KE;
• Anna Jedynak – Wicemarszałek Województwa Śląskiego; 
• Maciej Sytek – Pełnomocnik Zarządu Województwa Wielkopolskiego ds. restrukturyzacji. Prezes ARR „Transformacja” sp. z o.o.;
• Magdalena Bartecka – Kierowniczka Programu Sprawiedliwej Transformacji, Stowarzyszenie Polska Zielona Sieć.

Aż 15 procent z FST jest przeznaczonych na tzw. komponent ludzki. To kwota 200 mln euro zabezpieczona z myślą o szkoleniach i systemach przekwalifikowania. Bo odchodząc z pracy trzeba mieć alternatywę kontynuacji zatrudnienia. Dużą rolę w procesie zmian wizerunków regionów odegrają panie. Będziemy szukać liderek transformacji – podsumował Adam Gajek.

Lokalne wyzwania

Ostatnią część konferencji stanowił panel dot. planów rozwojowych i kluczowych przedsięwzięć, które będą realizowane w ramach nowej perspektywy finansowej UE. Poruszana była również kwestia efektywności wydatkowania środków europejskich – wniosków i doświadczeń jakie płyną z poprzednich okresów unijnego programowania.

W tej części udział wzięli:

• Mariusz Skiba – Zastępca Prezydenta Miasta Katowice;
• Piotr Kuczera – Prezydent Miasta Rybnik;
• Andrzej Zabiegliński – Wiceprezes Zarządu KSSE S.A.;
• Janusz Olszowski – Prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej;
• Dominik Kolorz – Przewodniczący Zarządu Regionu Śląsko- Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność”;
• Arkadiusza Siekaniec – Wiceprzewodniczący Związku Zawodowego  Górników w Polsce;
• prof. dr hab. Ryszard Koziołek – JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego.
  

Prelegenci przestawili swoje oczekiwania wobec nowego okresu programowania, priorytety rozwojowe i portfolio przedsięwzięć planowanych do objęcia wsparciem w ramach FE SL 2021-2027. Rozmawiali także na temat atrakcyjności województwa śląskiego dla inwestorów, perspektywach dla sektora okołogórniczego i "kompetencjach przyszłości" w kontekście zmieniającej się gospodarki regionu.

Program: Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027

Delegacja Komisji Europejskiej z przedstawicielami województwa śląskiego m.in. marszałkiem Jakubem Chełstowskim i wicemarszałek Anną Jedynak fot. Patryk Pyrlik / UMWS.

Wideo z konferencji