Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT)
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to forma współpracy samorządów współfinansowana z Funduszy Europejskich. Partnerstwa miast i otaczających je gmin oraz władze województw wspólnie ustalają cele i wskazują inwestycje niezbędne do ich osiągnięcia. Środki na ich realizację pochodzą głównie z programu "Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027". Formuła ta umożliwia wyjście poza sztywne granice administracyjne samorządów, co przełoży się na większe oddziaływanie realizowanych wspólnie przedsięwzięć.
Sformalizowana współpraca
Samorządy chcące realizować projekty w trybie ZIT zawiązują partnerstwo (np. stowarzyszenie lub związek międzygminny) i przygotowują wspólną Strategię Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Powinny się w niej znaleźć m.in. najważniejsze cele i przedsięwzięcia przewidziane do realizacji. Aby podkreślić istotę współpracy przy realizacji Strategii ZIT związki gmin poszczególnych subregionów województwa podpisały porozumienia o wdrażaniu ZIT z Zarządem Województwa.
ZIT w województwie śląskim
W naszym województwie instrument ZIT będzie wdrażany na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i jej otoczenia funkcjonalnego, tj. na obszarze Subregionu Centralnego oraz na obszarach funkcjonalnych trzech subregionów, tj.: Północnego, Południowego i Zachodniego.
Ze względu na najwyższy w kraju wskaźnik urbanizacji województwa (ok. 78% obszarów miejskich) wsparcie w ramach ZIT obejmie wszystkie typy ośrodków miejskich, ze szczególnym uwzględnieniem:
- Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (Subregion Centralny);
- aglomeracji subregionalnych, tj.:
- Aglomeracji Częstochowskiej (Subregion Północny),
- Aglomeracji Bielskiej (Subregion Południowy),
- Aglomeracji Rybnickiej (Subregion Zachodni) wraz z ich otoczeniem funkcjonalnym.
Na realizację ZIT zostanie przeznaczone 895 mln euro, w tym 539 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i 356 mln euro z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). Ze względu na to, że Subregion Północny nie będzie korzystał ze środków FST, dodatkowo przypadnie mu w udziale ponad 62 mln euro z Kontraktu Programowego.
Szczegółowe informacje na temat działalności ZIT można znaleźć na stronach:
Jakie projekty można realizować?
Ideą ZIT jest współpraca samorządów na rzecz maksymalnego wykorzystania ich atutów i wspólnego rozwiązywania problemów. Dofinansowane projekty nie będą mogły być oderwanymi od siebie, punktowymi inwestycjami.
Wsparcie zostanie skierowane na zintegrowany rozwój całego województwa w ramach czterech subregionów, stanowiących zgodnie ze Strategią „Śląskie 2030” miejskie obszary funkcjonalne (MOF), w oparciu o strategie ZIT, odpowiadające na potrzeby społeczności lokalnych oraz wykorzystujące potencjały danych terytoriów.
Realizacja projektów w trybie ZIT przewidziana jest w następujących obszarach:
- transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu do 2050 r.,
- wsparcia subregionów w wyzwaniach klimatycznych i środowiskowych,
- zrównoważonej mobilności,
- wykorzystania endogenicznych potencjałów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych na rzecz rozwoju ponadlokalnych i subregionalnych produktów kulturowych i turystycznych oraz marek o znaczeniu ponadlokalnym,
- promocji idei zrównoważonej turystyki i kultury ze szczególnym uwzględnieniem:
- ochrony zasobów przyrody,
- odporności na skutki zmian klimatycznych,
- rozwiązań niskoemisyjnych, zasobooszczędnych i cyfrowych,
- wsparcia obiektów przynależnych do funkcjonujących w regionie szlaków dziedzictwa kulturowego, a także przedsięwzięć ponadlokalnych na rzecz tworzenia nowych oraz rozwoju istniejących szlaków,
- tworzenia i rozwoju zrównoważonej infrastruktury turystycznej, jak również sieciowanie tej infrastruktury na rzecz utworzenia lub rozszerzenia szlaków turystycznych różnych rodzajów (m.in.: pieszych, rowerowych, konnych, narciarskich, wodnych), w tym infrastrukturę poprawiającą dostępność obiektów i atrakcji turystycznych,
- wzmocnienia prorozwojowej i wspólnototwórczej roli kultury poprzez przekształcenie istniejących instytucji kultury w wielofunkcyjne centra ze zróżnicowaną ofertą, m.in. kulturalną, animacyjną i edukacyjną dla wszystkich grup mieszkańców,
- wzmocnienia potencjału reprezentacji JST w subregionach tj. ZIT w sferze planistycznej, koordynacyjnej i monitoringowej na rzecz zwiększenia kompetencji do zarządzania rozwojem w wymiarze ponadlokalnym, poprawy koordynacji działań rozwojowych w subregionach oraz poprawy jakości projektów,
- infrastruktury kształcenia zawodowego,
- realizacji projektów zintegrowanych, przyczyniających się do rozwiązywania wspólnych problemów i skoordynowanego zaspakajania potrzeb obszaru ZIT.