Pytanie 1. Jak opisać oddziaływanie niezależne od płci?

Odpowiedź

Równouprawnienie płci jest podstawową zasadą Unii Europejskiej, czego wyrazem są rekomendacje UE w zakresie uwzględniania perspektywy płci, niwelowania nierówności i promowania równości kobiet i mężczyzn w projektach współfinansowanych ze środków unijnych, co uwzględniono w odpowiednich przepisach, m.in.:
- Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej;
- Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności;
- Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1057 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającym Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1296/2013;
- Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającym Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Zgodnie z „Wytycznymi dotyczącymi realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027”:
- w przypadku projektów współfinansowanych z EFS+ nie ma możliwości wskazania, że projekt lub produkt (również usługa) jest neutralny.
- w programach współfinansowanych z EFRR, FS lub FST „(…) dopuszczalne jest uznanie neutralności projektu w stosunku do zasady równości kobiet i mężczyzn. Decyzja o uznaniu danego projektu za neutralny należy do instytucji oceniającej wniosek o dofinansowanie projektu. O neutralności można mówić jednak tylko wtedy, kiedy we wniosku o dofinansowanie projektu wnioskodawca uzasadni, dlaczego dany projekt nie jest w stanie zrealizować jakichkolwiek działań w zakresie zgodności z ww. zasadą, a uzasadnienie to zostanie uznane przez instytucję oceniającą projekt za adekwatne i wystarczające”.

Mając powyższe na uwadze, niezależnie od programu, z którego finansowany jest projekt, Wnioskodawca każdorazowo powinien odnieść się do kwestii płci – w zakresie charakteru projektu (pozytywny/neutralny) lub produktu/usługi (pozytywny/neutralny). Nawet, jeśli w opinii Wnioskodawcy projekt lub produkt, są neutralne, powinien to uzasadnić odnosząc się do kwestii płci.

W ramach EFFR, FS, FST:
1. w przypadku projektu – co do zasady – Wnioskodawca powinien mieć możliwość wskazania jego pozytywnego charakteru, np. w zakresie zarządzania projektem. Nawet w sytuacji, gdy skład zespołu zarządzającego oraz kadry podmiotu tworzą osoby wyłącznie jednej płci, możliwe jest np. przeprowadzenie szkoleń, doradztwa, wdrożenia regulacji wewnętrznych, dzięki którym wzmocnione zostaną kompetencje kadry w zakresie równości płci, przyczyniające się w przyszłości do zróżnicowana personelu Wnioskodawcy (podmiotu realizującego projekt). W podmiotach, w których pracują/zaangażowane są osoby wyłącznie jednej płci tym bardziej warto przenalizować przyczyny takiej sytuacji (audyt, doradztwo).
2. w przypadku produktu – możliwe jest wskazanie jego neutralnego charakteru wobec zasady równości szans i niedyskryminacji, odwołując się w szczególności do faktu, iż nie mają one „(…) swoich bezpośrednich użytkowników/użytkowniczek (np. trakcje kolejowe, instalacje elektryczne, linie przesyłowe, automatyczne linie produkcyjne, zbiorniki retencyjne, nowe lub usprawnione procesy technologiczne (…)”.

Podsumowując, niezależnie od tego czy w opinii Wnioskodawcy projekt lub produkt (rozumiany również jako usługa) są neutralne, powinien we wniosku o dofinansowanie uzasadnić swoje stanowisko, odnosząc się do kwestii płci. Tym samym, nawet wówczas, gdy uznaje projekt/produkt za neutralny powinien przedstawić odpowiednie argumenty dlaczego:
- projekt nie ma/może mieć charakteru pozytywnego – co stoi na przeszkodzie braku uwzględnienia aspektu płci w projekcie, przynajmniej w ramach zarządzania projektem;
- produkt (usługa) jest neutralny w stosunku do zasady równości kobiet i mężczyzn – na jakiej podstawie Wnioskodawca uznał np., że dany produkt jest wykorzystywany/użytkowany w ten sam sposób przez kobiety i mężczyzn; parametry/funkcjonalności danego produktu są obojętne (tożsame) dla kobiet i mężczyzn, itd. – w kontekście (ewentualnie) różnych potrzeb obu płci.