Transformacja gospodarcza to nie tylko wyzwanie, ale i ogromna szansa na rozwój innowacyjnych branż oraz powstanie stabilnych miejsc pracy.
Duże przedsiębiorstwa – zatrudniające co najmniej 250 pracowników i osiągające roczne obroty powyżej 50 mln euro – odgrywają w tym procesie kluczową rolę. To one, obok sektora MŚP, mogły liczyć na wsparcie finansowe z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, aby dostosować swoją działalność do realiów zielonej i cyfrowej gospodarki, przeciwdziałając jednocześnie redukcjom zatrudnienia.
Śląskie – od przemysłowego serca Polski do lidera zielonej gospodarki
Proces transformacji w województwie śląskim pokazuje, że zmiana profilu gospodarczego regionu nie musi oznaczać utraty miejsc pracy. Przeciwnie — mądrze ukierunkowane inwestycje w duże przedsiębiorstwa nie tylko pozwalają utrzymać zatrudnienie, ale też tworzą nowe, atrakcyjne miejsca pracy w sektorach o wysokiej wartości dodanej. Śląskie konsekwentnie wykorzystuje środki unijne, by połączyć gospodarcze dziedzictwo z wizją nowoczesnego i zrównoważonego rozwoju.
Specjalna pula środków dla dużych firm
W programie Fundusze Europejskie dla Śląskiego na inwestycje dużych przedsiębiorstw z podregionów górniczych przeznaczyliśmy 100 mln euro (ok. 426,5 mln zł). Te środki zostały zaangażowane w projekty wyłonione w dwóch konkursach przeprowadzonych w 2023 i 2025 roku. W efekcie 16 dużych firm przeprowadzi dywersyfikację działalności, a 1 324 osób będzie miało zapewnione zatrudnienie — założenia projektowe przewidują utrzymanie 821 obecnych etatów i utworzenie 503 nowych, atrakcyjnych i trwałych miejsc pracy.
Pierwszy nabór 2023
W wyniku pierwszego konkursu podpisano 6 umów na łączną kwotę dofinansowania ok. 66,7 mln zł. Wsparcie trafiło do firm okołogórniczych inwestujących w nowe linie produkcyjne i usługi, niezależne od górnictwa węgla kamiennego i energetyki konwencjonalnej.
Łącznie projekty z pierwszego naboru zapewnią utrzymanie 437 miejsc pracy i utworzenie 87 nowych.
Co już powstaje w regionie dzięki wybranym projektom?
Tym razem o środki mogły ubiegać się wszystkie duże firmy, o ile ich projekty miały istotny wpływ na transformację regionu – poprzez dywersyfikację działalności w podregionach górniczych lub poprawę stanu środowiska.
Obecnie wybrane podmioty są w procesie podpisywania umów o dofinansowanie.
Co zaplanowano w kolejnych projektach?
Fabryka Reduktorów i Motoreduktorów BEFARED S.A.
wartość projektu: ok. 22 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 7,7 mln zł
Istniejąca od 145 lat Fabryka Reduktorów i Motoreduktorów BEFARED S. A. będzie wdrażała nowe reduktory w branży OZE i na przykład w przemyśle stoczniowym.
ECOL Sp. z o.o.
wartość projektu: ok. 56,2 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 15,1 mln zł
Ecol Sp. z o.o. wprowadza zmiany związane ze stopniowym wygaszaniem elektrowni węglowych. Realizacja projektu pozwoli na powstanie laboratorium diagnostycznego, warsztatu serwisowego oraz centrum szkoleniowego. Wprowadzenie międzynarodowej normy umożliwi wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa i świadczenie usług na rzecz takich dziedzin gospodarki jak OZE, przemysł spożywczy, motoryzacyjny, a nawet energetyka jądrowa.
GRENEVIA S.A.
wartość projektu: ok. 25,6 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 7,8 mln zł
OZE oraz zrównoważony rozwój stają się priorytetem dla wielu firm. Nie tylko wprowadzają ekologiczne rozwiązania w swoich siedzibach, ale zajmują się produkcją podzespołów służących do ich stosowania. Grenevia S.A. rozwinie produkcję i serwisowanie turbin wiatrowych.
PROSPERPLAST 1 sp. z o.o.
wartość projektu: ok. 162 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 53 mln zł
Prosperplast 1 Sp. z o.o. będzie wytwarzała komponenty pływających farm fotowoltaicznych. Proces ten będzie bezodpadowy i energooszczędny.
PONAR Wadowice S.A.
wartość projektu: ok. 46,7 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 15,4 mln zł
PONAR Wadowice S.A. stworzy na Śląsku niskoemisyjne Centrum Produkcji Napędów, Sterowań i Systemów Specjalnego Przeznaczenia.
HMSTEEL sp.k.
wartość projektu: ok. 46,5 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 15,4 mln zł
Nowatorska w skali światowej metoda przetwarzania i prostowania stalowych kręgów zostanie wprowadzona do produkcji przez HMSTEEL Edyta Herzyk Sp. k. Prostowanie naciągowe zamiast rolkowego pozwoli uzyskać niezwykle precyzyjne określone normy wymiarowe. Gotowe produkty trafią do firm z sektorów: budowlanego, motoryzacyjnego oraz energetycznego.
Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A.
wartość projektu: ok. 16,5 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 6,5 mln zł
Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych “Damel” S.A. planuje stworzyć prototypownię maszyn i napędów elektrycznych. Dzięki prowadzonym pracom badawczo-rozwojowym powstaną nowoczesne generatory, które będą stosowane w małych elektrowniach wodnych.
ATLAS sp. z o.o.
wartość projektu: ok. 155 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 40 mln zł
Wytwarzanie produktów, które do tej pory nie znajdowały się w ofercie firm stało się koniecznością w czasach gwałtownych przemian gospodarczych. Jednak ten proces zwykle jest łączony z innymi działaniami. Aby zyskać jeszcze większą przewagę konkurencyjną, wprowadzane są na przykład technologiczne innowacje. Tą drogą poszło przedsiębiorstwo Atlas Sp. z o.o. Na podstawie wyników własnych prac badawczo-rozwojowych powstaną proekologiczne wyroby takie jak: dyspersyjne tynki elewacyjne, gładzie polimerowe czy emulsje gruntujące. Zakład, w którym nastąpi produkcja, będzie niskoemisyjny, a nowoczesne rozwiązania technologiczne zostaną zapewnione dzięki automatyzacji, robotyzacji i cyfryzacji.
ENERGOPOMIAR sp. z o.o.
wartość projektu: ok. 4,7 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 1,6 mln zł
Pozyskanie nowych klientów i wzmocnienie pozycji na rynku przy jednoczesnym promowaniu odnawialnych źródeł energii jest planowane przez Zakłady Pomiarowo-Badawcze Energetyki “Energopomiar” Sp. z o.o. Firma połączy badanie biomasy z usługą certyfikacji. Dzięki temu będzie mogła zaoferować klientom kompleksową usługę analityczno-certyfikacyjną. Klient nie będzie musiał szukać dwóch różnych firm – jednej zajmującej się badaniami, a drugiej – certyfikatami. Wszystko załatwi w jednym miejscu, a cyfrowy system LIMS sprawi, że cały proces będzie szybki i wygodny. Dzięki cyfryzacji nastąpi zmiana źródła dochodów, odejście od branży górniczej i wprowadzenie bardziej ekologicznych i nowoczesnych usług.
ARCHE S.A.
wartość projektu: ok. 505 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 84 mln zł
Zniszczone budynki Elektrowni Szombierki Bytom zostaną zaadaptowane przez ARCHE S.A. do nowych, ekologicznych celów. Poprzemysłowa zabudowa umożliwi świadczenie wielu różnorodnych usług. Planowany zakres działania jest bardzo szeroki, obejmuje utworzenie muzeum, hotelu, prowadzenie różnorodnych usług związanych z turystyką, sportem i rekreacją, fizjoterapią, rehabilitacją, odnową biologiczną, gastronomią i handlem. Wszystkie usługi będą świadczone przez firmę Arche. Dzięki realizacji projektu powstanie aż 150 nowych miejsc pracy.
MAKSIMUM Sp. z o.o.
wartość projektu: ok. 95,8 mln zł
dofinansowanie z UE: ok. 31,1 mln zł
Firmy dostrzegają również potrzebę edukacji związanej z przemianami, jakim podlega gospodarka naszego województwa. Maksimum Sp. z o.o. Holding S.K.-A. planuje utworzenie w Katowicach Centrum Biznesowo-Szkoleniowego Zielonej Transformacji NOWY KLEOFAS. Nowo wybudowany obiekt pozwoli na prowadzenie działalności montażowej oraz usługowej. Oprócz doradztwa, a także tworzenia i realizacji projektów związanych z montażem OZE i zielonego, inteligentnego budownictwa, prowadzonych przez Maksimum, możliwe stanie się uruchomienie strefy biznesowo-szkoleniowej. Konferencje i inne usługi świadczone przez centrum kompetencji przeznaczone będą głównie dla pracowników kopalń, przedsiębiorstw związanych z branżą okołogórniczą, a także energetyką konwencjonalną.
Efektem wdrożenia planowanych projektów będzie utrzymanie 384 dotychczasowych miejsc pracy i utworzenie 416 nowych.
Duże przedsiębiorstwa w naszym regionie aktywnie angażują się w transformację, co odzwierciedla regionalną strategię odchodzenia od przemysłu węglowego. Zaplanowane projekty są kluczowe dla łagodzenia skutków transformacji społeczno-gospodarczej województwa. Skala zaplanowanych inwestycji jest bardzo duża. Całkowity koszt wszystkich projektów wyniesie ponad miliard złotych.
Bardzo istotnym elementem ich działań jest wprowadzanie do produkcji wyników prac badawczo-rozwojowych oraz innowacyjnych technologii, nierzadko na skalę światową.